Nöbetçi Eczaneler
Antalya Tarım Konseyi (ATAK) ve sektör paydaşları, yaş meyve sebze piyasasının mevcut durumu ve hal mevzuatına yönelik kapsamlı bir rapor hazırlayarak Ticaret Bakan Yardımcısı Mahmut Gürcan‘a sundu. Rapor, uzun süredir gündemde olan hal yasası değişikliklerine katkı sağlamayı hedefliyor.
Raporda, 2010 yılında yürürlüğe giren ve 2012’de yönetmelikle detaylandırılan hal mevzuatının aradan geçen 15 yıla rağmen beklenen amaçlara ulaşamadığı ve herhangi bir etki analizinin yapılmadığı belirtildi. Yaş meyve sebze piyasasının hızlı, kısa ömürlü ve yüksek dalgalanmalara sahip bir yapıya sahip olduğunun altı çizildi. Özellikle, mevzuatla hallerden fiziki geçiş zorunluluğunun kaldırılması ve verilerin beyan esasına göre Hal Kayıt Sistemi’ne (HKS) girilmesi sonrasında, hallerdeki işlem miktarının ciddi oranda gerilediği (Antalya için ortalama %60) tespit edildi. Rapora göre, Antalya’daki yaş meyve sebze üretiminin yaklaşık %70’i haller dışındaki kanallardan ticarete konu oluyor.
Raporda Vurgulanan Temel Sorunlar:
ATAK raporu, piyasadaki işleyişle alakalı 13 temel sorunu ortaya koydu. Bunların başında, mevzuatın amaçlarıyla uyumsuzluk, piyasanın derinliğini kaybetmesi ve etkin fiyat oluşumunun sağlanamaması geliyor. Ayrıca, ürünler için standart bir sınıflandırma sisteminin olmayışı, HKS’nin rijit yapısı ve diğer dijital sistemlerle entegrasyon eksikliği, beyan esasının getirdiği kontrol zafiyetleri, hal rüsumunun sadece komisyoncular üzerinde bırakılması nedeniyle oluşan haksız rekabet ve hallerdeki yetersiz altyapı ve depolama olanakları öne çıkan sorunlar arasında yer alıyor.
Öncelikli Çözüm Önerileri:
Rapor, mevcut yasada yapılması planlanan değişiklikler için 10 öncelikli madde ve 16 detaylı öneri sundu. Başlıca öneriler şunlar:
- Mevzuatın amaç maddesinin, malların etkili sınıflandırılması, dijital veri kaydı ve izlenmesi, modern hal altyapısı ve düzenli performans raporlaması gibi maddelerle genişletilmesi.
- HKS, HALİS, e-fatura, ÇKS gibi tüm yazılım uygulamalarının entegre bir dijital portal haline getirilmesi.
- Hal içi ticareti teşvik edecek avantajlar sağlanırken, hal dışı ticaret için sıkı denetim ve yetkilendirme belgeleri getirilmesi.
- Hal rüsumunun, hal içi, hal dışı, ihracat, organize marketler ve sanayi dahil tüm ticaretten farklı oranlarda alınarak adaletsizliğin giderilmesi.
- Ürünlerin fire, çürük ve atık tutanakları için hal hakem heyetlerinin yetkilendirilmesi.
- Hallerin modern ve işlevsel bir altyapıya kavuşması için merkezi yönetimden proje finansman desteği sağlanması ve haller arası standart farklılıklarının giderilmesi.
ATAK, bu önerilerin yaş meyve sebze piyasasının daha şeffaf, etkin ve adil bir yapıya kavuşmasına önemli katkı sağlayacağına inanıyor.