Nöbetçi Eczaneler
Columbia University Irving Medical Center’da görev yapan damar cerrahı Dr. Nicholas Morrissey, eller ve ayaklardaki soğukluk hissinin büyük bölümünün ciddi bir sağlık problemine işaret etmediğini vurguluyor. Morrissey’e göre bu durum genellikle çevresel faktörler ve vücudun doğal savunma mekanizmalarıyla ilişkilidir. Ancak soğukluk hissinin sürekli hale gelmesi, ağrı, renk değişimi veya uyuşma gibi belirtilerle birlikte görülmesi durumunda mutlaka dikkate alınması gerekiyor.
Vücut Isıyı Neden Öncelikli Organlara Yönlendirir?
Brock University’de kinezyoloji profesörü olarak görev yapan Stephen Cheung, eller ve ayakların neden daha çabuk üşüdüğünü fizyolojik açıdan açıklıyor. Cheung’a göre bu bölgelerde büyük kas grupları veya hayati organlar bulunmadığı için vücut, soğuk ortamlarda ısıyı korumak adına farklı bir strateji izliyor.
Soğukla karşılaşıldığında damarlar daralıyor ve kan akışı kalp, beyin ve iç organlar gibi hayati bölgelerde yoğunlaşıyor. Bu durum, el ve ayaklara giden kan miktarının azalmasına neden oluyor. Bu bölgeler daha hızlı ısı kaybediyor ve üşüme hissi ortaya çıkıyor. Cheung, bunun vücudun hayatta kalmaya yönelik doğal ve koruyucu bir tepkisi olduğunu belirtiyor.
Her Soğuk El ve Ayak Bir Hastalık Belirtisi midir?
Uzmanlara göre hayır. Çoğu insanda görülen soğuk el ve ayaklar; düşük ortam sıcaklığı, stres, yetersiz hareket, ince giyinme veya genetik faktörlerden kaynaklanabilir. Özellikle zayıf yapılı kişilerde ve kadınlarda bu durum daha sık görülür. Bunun nedeni, vücut yağ oranının ısıyı korumada önemli bir görev almasıdır.
Bununla birlikte, soğukluk hissi geçici değilse ve belirli belirtilerle birlikte ortaya çıkıyorsa, altta yatan bir sağlık sorunundan şüphelenmek gerekir. Özellikle ellerde ve ayaklarda morarma, soluklaşma, ağrı, karıncalanma ya da his kaybı varsa dikkatli olunmalıdır.
Raynaud Fenomeni Dikkat Çeken Nedenler Arasında
Ellerin ve ayakların üşümesinin en bilinen nedenlerinden biri Raynaud fenomenidir. Bu durum, soğuğa ya da strese maruz kalındığında küçük damarların aşırı derecede daralmasıyla ortaya çıkar. Raynaud atağı sırasında parmaklar önce beyazlaşır, ardından morarmaya başlar ve kan dolaşımı yeniden sağlandığında kızarıklık ve ağrı görülebilir.
Dr. Morrissey, Raynaud fenomeninin çoğu zaman ciddi bir hastalığa bağlı olmadığını, ancak bazı otoimmün hastalıklarla birlikte de görülebileceğini ifade ediyor. Özellikle şikâyetlerin şiddetli ve uzun süreli olması durumunda uzman değerlendirmesi büyük önem taşıyor.
Kansızlık ve Tiroid Sorunları da Etkili Olabilir
Soğuk el ve ayakların bir diğer yaygın nedeni kansızlık, yani anemidir. Vücutta yeterli kırmızı kan hücresi bulunmadığında dokulara taşınan oksijen miktarı azalır. Bu durum, özellikle uç noktalarda soğukluk hissine yol açabilir. Sürekli yorgunluk, baş dönmesi ve soluk ciltle birlikte görülen soğuk el ve ayaklar anemi belirtisi olabilir. Ayrıca tiroid bezinin yavaş çalışması (hipotiroidi) da vücudun ısı üretimini azaltarak üşümeye neden olabilir. Tiroid hormonları metabolizmayı düzenlediği için, bu hormonların eksikliği vücudun soğuğa karşı direncini düşürür.
Stres ve Sigara da Dolaşımı Etkiliyor
Uzmanlar, stresin ve sigara kullanımının da el ve ayakların üşümesinde önemli rol oynadığını belirtiyor. Stres altında vücut, “savaş ya da kaç” tepkisi vererek damarları daraltır. Bu durum, kanın periferik bölgelere daha az ulaşmasına neden olur. Sigara ise damar yapısını bozarak kan dolaşımını olumsuz etkiler. Nikotin, damarların daralmasına yol açtığı için özellikle sigara içen kişilerde soğuk el ve ayak şikâyeti daha sık görülür.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Soğukluk hissi sürekli ve şiddetliyse
Ellerde veya ayaklarda renk değişimi varsa
Uyuşma, ağrı veya his kaybı eşlik ediyorsa
Yaralar geç iyileşiyor ya da hiç iyileşmiyorsa
Günlük yaşamı olumsuz etkileyecek düzeydeyse
Bu belirtiler, dolaşım bozuklukları veya başka sistemik hastalıkların habercisi olabilir.
Soğuk El ve Ayaklarla Baş Etmenin Yolları
Ellerin ve ayakların üşümesini azaltmak için bazı basit önlemler alınabilir. Uzmanlar, öncelikle katmanlı ve mevsime uygun giyinmeyi, eldiven ve kalın çorap kullanmayı öneriyor. Düzenli fiziksel aktivite, kan dolaşımını artırarak bu şikâyetin azalmasına yardımcı olur.
Ayrıca sigaradan uzak durmak, stres yönetimi sağlamak ve dengeli beslenmek de önemli faktörler arasında yer alıyor. Demir ve iyot açısından zengin besinler tüketmek, özellikle kansızlık ve tiroid sorunlarına karşı koruyucu olabilir.
Çoğu Zaman Masum, Bazen Uyarıcı
Ellerin ve ayakların üşümesi çoğu zaman vücudun doğal bir tepkisi olarak ortaya çıkar ve ciddi bir sorun anlamına gelmez. Ancak bu durumun süreklilik kazanması veya başka belirtilerle birlikte görülmesi halinde göz ardı edilmemesi gerekir. Uzmanlar, vücudun verdiği sinyalleri doğru okumak ve gerektiğinde tıbbi destek almak konusunda uyarıyor.