Selahattin Demirtaş Kimdir ve Neden Tutuklu?

Selahattin Demirtaş Kimdir ve Neden Tutuklu? Siyasi Kariyeri ve Hukuki Süreçleri

Selahattin Demirtaş, Türkiye siyasetinin son on yılına damga vuran, özellikle Kürt siyasi hareketinin ve muhalefetin önemli isimlerinden biridir. Eski Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı adayı olan Demirtaş, 2016 yılından bu yana tutuklu bulunmaktadır.

Selahattin Demirtaş’ın Siyasi Kimliği ve Kariyeri

1973 yılında Diyarbakır’da doğan Demirtaş, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Siyasi kariyerine geçmeden önce İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi başkanlığı ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) gibi kurumlarda yöneticilik yaparak insan hakları alanında aktif rol oynadı.

Siyasi hayatındaki temel kilometre taşları şunlardır:

• Milletvekilliği: İlk olarak 2007 Genel Seçimleri’nde bağımsız aday olarak Meclis’e girdi.
• Parti Liderliği: Demokratik Toplum Partisi (DTP) ve Barış ve Demokrasi Partisi (BDP)‘de üst düzey görevler aldıktan sonra, 2014 yılında Figen Yüksekdağ ile birlikte HDP Eş Genel Başkanlığı‘na seçildi.
• Cumhurbaşkanlığı Adaylığı: 2014 ve 2018 yıllarında (tutukluyken) Cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olarak katıldı.
• Seçim Başarısı: Liderliği altında HDP, özellikle Haziran 2015 genel seçimlerinde yüzde 10’luk seçim barajını aşarak Türkiye siyasetinde önemli bir dönüm noktasına imza attı.

Selahattin Demirtaş Neden Tutuklandı?

Selahattin Demirtaş, milletvekili dokunulmazlıklarının kaldırılmasının ardından, 4 Kasım 2016 tarihinde diğer HDP’li milletvekilleriyle birlikte gözaltına alındı ve tutuklandı.

Demirtaş’ın tutukluluğu, ağırlıklı olarak iki ana hukuki süreç ve suçlamalar üzerine kurulmuştur:

1. Başlangıçtaki Tutukluluk Suçlamaları

4 Kasım 2016’da gözaltına alınma gerekçeleri, çeşitli fezlekelerle birlikte şunlardı:

• “Suç işlemek amacıyla örgüt kurmak“
• “Terör örgütü üyesi olmak” veya “silahlı terör örgütüne üye olmak”
• “Örgüt adına suç işlemek” gibi iddialar.

2. Kobani Davası ve 42 Yıl Hapis Cezası

Demirtaş’ın tutukluluğunun ana zeminini oluşturan en önemli dava, 6-8 Ekim 2014 Kobani olaylarına ilişkin yürütülen Kobani Davası‘dır.

• Suçlama: Ana suçlama, HDP Merkez Yürütme Kurulu’nun 6 Ekim 2014’te DEAŞ’ın Kobani’ye saldırısını protesto etmek amacıyla halkı sokağa çağırması ve bu çağrı sonucunda yaşanan şiddet olaylarından sorumlu tutulmasıdır.
• Karar: Uzun süren yargılama sonucunda, 16 Mayıs 2024 tarihinde karar açıklandı. Mahkeme, Demirtaş’a Kobani olaylarıyla ilgili suçlamalardan, aralarında “devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmaya yardım” suçunun da bulunduğu farklı suçlardan toplamda 42 yıl hapis cezası verdi. Bu ceza ile Demirtaş, siyaseten tutuklu statüsünden hükümlü statüsüne geçmiş oldu.

Uluslararası Hukuk Yorumları

Demirtaş’ın tutukluluk süreci, uluslararası alanda da tartışma konusu olmuştur:

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM): AİHM Büyük Daire, Demirtaş’ın tutukluluğuyla ilgili defalarca karar almış ve Türkiye’nin AİHS’nin birden çok maddesini ihlal ettiğine hükmetmiştir. AİHM, Demirtaş’ın derhal serbest bırakılması gerektiğine karar vermiş, ancak bu karar Türk mahkemeleri tarafından farklı hukuki gerekçelerle uygulanmamıştır.
• Demirtaş’ın Savunması: Selahattin Demirtaş, hem tutukluluğu hem de hakkındaki mahkeme kararlarının “hukuki değil, siyasi bir intikam davası” olduğunu ileri sürmüştür.

Demirtaş, siyasi kariyeri boyunca Kürt siyasetinin Türkiye’deki demokratikleşme süreçlerindeki rolünü savunmuş, ancak hakkında açılan davalar ve verilen mahkumiyet kararları, Türkiye’deki siyasi ve hukuki tartışmaların merkezinde yer almaya devam etmektedir.